US उभारते “Golden Dome” मिसाइल शिल्ड, पण SpaceX ला वगळलं!

अमेरिकेने आपल्या महत्वाच्या $175 अब्ज (सुमारे ₹15 लाख कोटी) खर्चाच्या Golden Dome मिसाइल संरक्षण प्रकल्प सुरु करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यात SpaceX वरिल अवलंबित्वावरून दूर जात Amazon’s Project Kuiper, Lockheed Martin, Northrop Grumman, L3Harris आणि यांना (Rocket Lab, Stoke Space) भागीदार म्हणून घेण्यास सुरुवात केली आहे.

SpaceX–Trump वाद आणि धोका –

Elon Musk आणि डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यात जूनमध्ये वाद निर्माण झाला. Musk ने Trump यांच्या नावाचा संदर्भ घेत “America Party” निर्माण केली. Pentagon आणि व्हाईट हाऊसला SpaceX वर एकट्या अवलंबित्वाचा धोका जाणवत असल्याने, त्यांनी diversification धोरण स्वीकारले

Golden Dome Budget –

प्रारंभिक खर्चाचे स्वरूप $175 अब्ज आहे; Congressional Budget Office ने पुढील २० वर्षांत खर्च $161 ते $542 अब्ज इतका वाढण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे

Golden Dome Important Point –

Sensor Layer – अवकाशातील सॅटेलाइट नेटवर्क

Interceptor Layer – अवकाशातून किंवा भूमीतून क्षेपणास्त्रं थांबवणारे इक्विपमेंट

Ground-Based Layer – विद्यमान प्रणाली जसे THAAD, GMD यांचा समावेश
Defence Industry Europe

आधुनिक तंत्रज्ञान आणि नव्या कंपन्यांचे योगदान –

SpaceX ला आतापर्यंत 9,000+ Starlink/Starshield सॅटेलाइट्स लॉन्च केले असून, तरीही लाँच सेवा साठीही SpaceX वरच भर आहे

Amazon’s Project Kuiper – 78 सॅटेलाईट्स लॉन्च झाले आहेत, पण Pentagon कडून defense segment मध्ये इंटरेस्ट स्पष्ट झाला आहे.

सरकारने Rocket Lab, Stoke Space, Palantir, Anduril सारख्या सिलिकॉन व्हॅलीच्या नव्या प्लेअरना प्राधान्य दिले आहे.

budget: $13 बिलियनचे प्रारंभिक बजेट आत पूर्वीच मंजूर झाले असून, अजून $20– बिलियन मंजूर करण्याच्या तयारी मध्ये आहे.

Lieutenant General Michael Guetlein यांची Senate द्वारे पुष्टी झाली आहे. त्यांना दिवसांत टीम6दिवसांमध्ये डिझाईन व दिवसांत अंमलबजावणी आराखडा सादर करावं अशी आदेश दिली आहेत.

आंतरराष्ट्रीय धोके –

चीन व रशिया यांनी Golden Dome ला जागतिक सामरिक संतुलन वाढवणारं आणि Outer Space Treaty चा उल्लंघन करणं म्हणत टीका केली आहे.

संयुक्त राष्ट्रांतर्गत धोरणवाद असा की: हायपरसोनिक शस्त्रांसाठी प्रतिस्पर्धी प्रणाली निर्माण करण्याची प्रक्रिया स्पेस सेनाच्या सैन्यीकरणाला चालना देईल.

United States मधील विरोधी पक्ष (US Senator Ed Markey) या प्रकल्पाला “Fool’s Gold”, आणि “trillions खर्च” असा शब्द वापरत, तो महागढ्यावर रक्षण नसल्याचा दावा केला आहे

अगदी यंदाच्या महिन्यांत पुढील $25-30 बिलियनच्या निधीच्या वाटा मंजूर होणार आहेत, जे पुढच्या टप्प्यातील त्वरित कामे साकारायला मदत करतील.

Effects on World | जागतिक परिणाम –

USA: विविधता आणण्याच्या धोरणमुळे स्पेस-आधारित सामरिक ढाल तात्काळ आकार धारण करत आहेत.

SpaceX चा रोलाभ्यास – SpaceX ला अजूनही मुख्य लाँच कार्ये अपेक्षित आहे, पण प्रभाव कमी होण्याची शक्यता वाढली आहे.

Amazon व अन्य कंपन्यांना भूभागावर सामिल करून Pentagon ने स्पेयर नेटवर्क निर्माण करण्याची तयारी घेतली.

Syber Attack – अनेक व्यावसायिक सॅटेलाईट्स एकत्र आणल्यामुळे सायबर-सुरक्षा व electronic warfare धोके उभे राहतील.

जागतिक स्पर्धा: स्पेस सेन्यतेचे स्पर्धात्मक वातावरण निर्माण होऊन, China व Russia यांच्याकडून लष्करी प्रतिसादाची शक्यता वाढणार आहे.

राजकीय वाद: ट्रंप-मस्क वादामुळे प्रकल्पाचा मागोवा राजकीय रंग देत असून, या प्रकल्पावर तांत्रिकपेक्षा राजकीय बोलबाला जास्त आहे.