Apache Attack Helicopter | Boeing Defense, Space & Security | भारताचे अपाचे हेलिकॉप्टर

अपाचे हेलिकॉप्टर भारत, AH-64E Apache, भारतीय लष्कर हेलिकॉप्टर, बोईंग अपाचे, भारताचे आक्रमक हेलिकॉप्टर

भारतीय सशस्त्र दल हे सातत्याने आधुनिकतेच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. याच वाटचालीतील महत्त्वाचा टप्पा ठरला आहे – AH-64E Apache Attack Helicopter. या लेखात आपण अपाचे हेलिकॉप्टर भारतात कसे आले, त्याची सामरिक वैशिष्ट्ये, उपयोग, आणि भविष्यातील योजनांबद्दल विस्तृत माहिती घेणार आहोत.

Apache AH-64E | अपाचे हेलिकॉप्टर म्हणजे काय?

Apache AH-64E हे अमेरिकन बोईंग कंपनीने बनवलेले एक अत्याधुनिक अटॅक हेलिकॉप्टर आहे. जगभरात युद्धसज्जतेसाठी ओळखले जाणारे हे हेलिकॉप्टर अनेक देशांमध्ये वापरले जाते. याची कामगिरी, अचूकता आणि बहुपर्यायी युद्ध क्षमतांमुळे याला ‘हवाई रणगाडा’ (Flying Tank) म्हणतात.

Apache Specifications | तांत्रिक वैशिष्ट्ये (AH-64E Apache Specifications)

Boeing Defense, Space & Security

लांबी: 17.73 मीटर

रोटर व्यास: 14.63 मीटर

इंजन: 2 × General Electric T700-GE-701D टर्बोशाफ्ट

गती: 293 किमी/ताशी

सेवा उंची: 6,100 मीटर

शस्त्रे:
30 मिमी M230 चेन गन (1,200 राउंड्स)
AGM-114 Hellfire मिसाईल्स (16 पर्यंत)
Hydra 70 रॉकेट्स (76 पर्यंत)

विशेष उपकरणे :
रडार, नाईट व्हिजन सिस्टम, थर्मल इमेजिंग, डेटा लिंक प्रणाली

History of Apache helicopter in India | भारतातील अपाचे हेलिकॉप्टरचा इतिहास-

1. निर्णय प्रक्रिया
   2008-2015 दरम्यान भारताने आक्रमक हेलिकॉप्टर्ससाठी निविदा प्रक्रिया राबवली. IAF साठी 22 Apache हेलिकॉप्टर्स खरेदी करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. 2015 मध्ये भारत सरकारने बोईंगसोबत करार केला.
2. भारतीय वायुदलात (IAF) सामील
   2019 मध्ये पहिले 4 हेलिकॉप्टर्स हिंदन एअरबेसवर दाखल झाली. त्यानंतर टप्प्याटप्प्याने 22 अपाचे IAF मध्ये सामील करण्यात आले. हे हेलिकॉप्टर्स पठाणकोट, असम, आणि राजस्थान सारख्या सामरिकदृष्ट्या महत्त्वाच्या ठिकाणी तैनात आहेत. भारतीय लष्करातील अपाचे (Indian Army Apache Induction) थलसेनेसाठी वेगळा करार 2020 मध्ये करण्यात आला.

6 AH-64E हेलिकॉप्टर्स थलसेनेला देण्यात आले, ज्यांची तैनाती जोधपूरजवळ पाकिस्तान सीमेवर करण्यात आली. या हेलिकॉप्टर्सच्या आगमनाने थलसेनेच्या आक्रमक क्षमतेत लक्षणीय वाढ झाली आहे.

Security in border areas | सीमावर्ती भागातील सुरक्षा

अपाचे हे सीमारेषा रक्षणासाठी एक मजबूत हत्यार आहे. पाकिस्तान आणि चीन सीमेवर याची तैनाती आक्रमक हल्ले आणि तातडीच्या प्रत्युत्तरासाठी केली जाते.

अतिरेक विरोधी कारवाया
उत्तर-पूर्व भारतातील नक्षलवादी आणि दहशतवादी कारवायांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी अपाचे अत्यंत उपयुक्त ठरले आहे.

उच्च उंचीवर कामगिरी
लडाखसारख्या दुर्गम आणि उंच भागांमध्येही याचे ऑपरेशन चोख होते, ज्यामुळे कोणत्याही परिस्थितीत लढा शक्य होतो.

Tata Boeing Aerospace Limited –

हैदराबाद येथील Tata Boeing Aerospace Limited (TBAL) येथे Apache चा फ्युसेलाज बनवला जातो. यामुळे भारतातच Apache चा काही भाग बनवला जातो, आणि स्थानिक उद्योगांना चालना मिळते.

Expenditure and investment –

एका अपाचे हेलिकॉप्टरची किंमत सुमारे ₹ 550 कोटी इतकी आहे. भारतीय वायुदलासाठी 22 हेलिकॉप्टर्स आणि थलसेनेसाठी 6 हेलिकॉप्टर्स घेण्याचा एकूण खर्च ₹15,000 कोटींच्या घरात आहे.

Why is Apache’s strategic strength important?

डाव्या-उजव्या दोन्ही बाजूने फायरिंग करण्याची क्षमता, रात्री आणि धुक्यात अचूक लक्ष्यभेदन, एअर-टू-एअर मिसाईल्सने हवाई शत्रूंवर हल्ला. नेटवर्क आधारित युद्धासाठी तयार प्रणाली. भारत अधिक 30-40 अपाचे हेलिकॉप्टर्स खरेदी करण्याचा विचार करत आहे. स्थानिक उत्पादन, अधिक स्वदेशी तंत्रज्ञानाचा वापर आणि LCH बरोबर सहकार्य हे भविष्यातील केंद्रबिंदू असतील.

आंतरराष्ट्रीय तुलनात्मक विश्लेषण –

देश अपाचे वापर संख्या
अमेरिका 700+
सौदी अरेबिया 100+
जपान 50+
भारत 28 (IAF + Army)

भारत सध्या अपाचे वापरणाऱ्या प्रमुख देशांपैकी एक आहे. Apache AH-64E हे केवळ एक हेलिकॉप्टर नाही, तर भारताच्या आकाशातील सामरिक वर्चस्वाचे प्रतीक आहे. यामुळे भारताची आक्रमक आणि संरक्षणात्मक दोन्ही रणनीती मजबूत झाली आहे. लष्करी दृष्टीने हे एक ‘गेमचेंजर’ सिद्ध झाले आहे.