Malegaon bomb blast 2008 | मालेगाव बॉम्बस्फोट निकाल

Malegaon bomb blast 2008 ही भारताच्या इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण आणि वादग्रस्त घटना आहे. या घटनेमुळे देशातील धार्मिक तणाव, दहशतवाद, तपास यंत्रणांचा पारदर्शकतेचा प्रश्न, तसेच राजकारणातील हस्तक्षेप या सर्व बाबींवर गंभीर चर्चा होऊ लागली. ह्या स्फोटामुळे देशाला हादरवून टाकणारे सत्य समोर आले, ज्याने ‘हिंदू अतिरेकी गटां’च्या संकल्पनेची नव्याने ओळख करून दिली.

Background of Malegaon city

मालेगाव हे महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील एक औद्योगिक शहर असून ते मुख्यतः मुस्लिमबहुल आहे. येथे अनेकदा धार्मिक दंगल, समाजिक तणाव यासारख्या घटना घडलेल्या आहेत. 2006 व 2008 मध्ये येथे मोठे बॉंम्बस्फोट घडले. त्यातील 29 सप्टेंबर 2008 चा स्फोट सर्वाधिक चर्चेत राहिला.

🗓️ घटना:

तारीख: 29 सप्टेंबर 2008

वेळ: सायंकाळी साडेसहा वाजताच्या सुमारास

स्थळ: भिकू चौक, मालेगाव

प्रकार: सायकलवर ठेवलेल्या स्फोटकांनी घडवलेला बॉंम्बस्फोट

💥 Effects of Malegaon bomb blast 2008

मृत्यू: 6 निष्पाप लोक जागीच ठार

जखमी: 100 हून अधिक लोक जखमी

परिसरात भीती व दहशतीचे वातावरण

हा स्फोट मशिदीपासून काही अंतरावर झाला होता, जेव्हा मुस्लिम बांधव रमजानच्या नमाजातून परतत होते. त्यामुळे याचा उद्देश धर्मिक द्वेष पसरवणे आणि सामाजिक तणाव वाढवणे असा असल्याचा संशय लगेचच निर्माण झाला. घटनेनंतर प्रारंभी संशय ‘इस्लामी दहशतवादी संघटनां’वर घेतला गेला. स्थानिक मुस्लिम तरुणांवर पोलिसांकडून छापे टाकले गेले. मात्र, पुढील तपासात अटीतटीचे वळण लागले.

🔍 ATS चा तपास (Anti-Terrorism Squad)

महाराष्ट्र ATS च्या तपासादरम्यान काही नवे धक्कादायक तपशील समोर आले. बॉंम्बस्फोटात वापरलेली मोटरसायकल साध्वी प्रज्ञा ठाकूर हिच्या नावे असल्याचे समोर आले. त्यामुळे संपूर्ण तपासाची दिशा बदलली आणि हिंदू अतिरेकी गट संशयाच्या केंद्रस्थानी आला.

👮 प्रमुख आरोपी:

साध्वी प्रज्ञा सिंह ठाकूर – तिच्या मोटरसायकलचा वापर स्फोटात करण्यात आला.

लेफ्टनंट कर्नल श्रीकांत पुरोहित – लष्करात कार्यरत असताना, ‘अभिनव भारत’ या संघटनेच्या माध्यमातून स्फोटक पुरवण्याचा आरोप.

स्वामी दयानंद पांडे उर्फ असीमानंद – हिंदू राष्ट्र स्थापनेसाठी कट रचल्याचा आरोप.

सुधाकर द्विवेदी, रमेश उपाध्याय इत्यादी इतर आरोपी.

या प्रकरणामुळे भारतात प्रथमच ‘हिंदू दहशतवाद’ किंवा ‘भगवा अतिरेक’ या संज्ञा सार्वजनिक चर्चेत आल्या. यापूर्वी फक्त इस्लामी संघटनांनाच दहशतवादाशी जोडले जात होते. या घटनेमुळे विविध विचारसरणींच्या लोकांनी एकमेकांवर आरोप-प्रत्यारोप सुरू केले.

📜 महत्त्वाचे टप्पे:

2009: केस CBI कडे

2011: केस NIA (National Investigation Agency) कडे वर्ग

2015: NIA कडून काही आरोपींवरील कलमे हटवण्यात आली

2017: साध्वी प्रज्ञा ठाकूरला जामीन मंजूर, पुरोहित यालाही लवकरच दिलासा

2019: प्रज्ञा ठाकूर BJP तर्फे लोकसभा निवडणुकीत विजयी (भोपाल मतदारसंघ)

या सगळ्या प्रकरणात तपास यंत्रणांवरील राजकीय हस्तक्षेपाचा गंभीर आरोप झाला. काहींच्या मते, NIA ने जाणूनबुजून आरोपींना संरक्षण दिले.

मीडियातील चर्चेचा भडका –

मालेगाव बॉंम्बस्फोट प्रकरणाने मीडियात मोठी चर्चा निर्माण केली. अनेक वृत्तवाहिन्यांनी याला “भगवा दहशतवाद” असे संबोधले. विरोधी पक्षांनी सत्ताधाऱ्यांवर धार्मिक राजकारणाचा आरोप केला. त्याचवेळी भाजपने यावर कडाडून आक्षेप घेतला आणि त्याला “हिंदू धर्माची बदनामी” म्हटले.

पीडितांची व्यथा –

या स्फोटात अनेक सामान्य कुटुंबीय उद्ध्वस्त झाले. अनेक जखमींना कायमस्वरूपी अपंगत्व आले. 15 वर्षांनंतरही पीडितांना न्याय मिळालेला नाही. यामुळं समाजात न्यायसंस्थेबाबत नाराजी आणि निराशा वाढत आहे.

आजही या प्रकरणातील पीडितांना न्यायाची प्रतीक्षा आहे आणि देश एक गंभीर प्रश्न विचारतो की – “दहशतवादाला धर्म असतो का?” आज या प्रकरणाचा निकाल लागला असून सर्व आरोपींची निर्दोश मुक्तता करण्यात आली आहे.