इस्रो: क्वांटम कम्युनिकेशनचे प्रात्यक्षिक

Quantum Entanglement | क्वांटम कम्युनिकेशन

अहमदाबाद स्थित स्पेस अॅप्लिकेशन सेंटर आणि फिजिकल रिसर्च लॅबोरेटरीच्या शास्त्रज्ञांनी नुकतेच Quantum Entanglement चे प्रात्यक्षिक केले, जे उपग्रह-आधारित क्वांटम कम्युनिकेशनच्या दिशेने एक मोठे पाऊल आहे.

क्वांटम कम्युनिकेशन म्हणजे काय?

क्वांटम कम्युनिकेशन हा उच्च पातळीच्या क्वांटम आणि कोड क्रिप्टोग्राफीसह दोन ठिकाणांना जोडण्याचा सर्वात सुरक्षित मार्ग आहे, जो बाह्य घटकाद्वारे डिक्रिप्ट किंवा खंडित केला जाऊ शकत नाही. जर कोणताही हॅकर क्वांटम कम्युनिकेशनमध्ये संदेश क्रॅक करण्याचा प्रयत्न करत असेल, तर तो पाठवणाऱ्याला अलर्ट करेल अशा प्रकारे त्याचे स्वरूप बदलतो. यामुळे संदेश बदलला किंवा हटवला जाईल. क्वांटम कम्युनिकेशन हे लागू केलेले क्वांटम भौतिकशास्त्राचे क्षेत्र आहे. क्वांटम टेलिपोर्टेशन आणि माहिती प्रक्रियेशी त्याचा जवळचा संबंध आहे. क्वांटम क्रिप्टोग्राफीचा सर्वात विकसित आणि सुप्रसिद्ध अनुप्रयोग म्हणजे Quantum Key distribution (QKD), जे क्रिप्टोग्राफिक कार्ये करण्यासाठी किंवा क्रिप्टोग्राफिक प्रणाली खंडित करण्यासाठी क्वांटम यांत्रिक प्रभावांच्या वापराचे वर्णन करते.

वायुमंडलीय चॅनेलची निर्मिती

प्रात्यक्षिक दरम्यान, शास्त्रज्ञांनी क्वांटम-सुरक्षित मजकूर, क्वांटम-सहाय्यित द्वि-मार्गी व्हिडिओ कॉलिंग आणि प्रतिमा प्रसारण सक्षम करण्यासाठी जमिनीवर एक वातावरणीय चॅनेल तयार केले. या दरम्यान, व्युत्पन्न क्वांटम की वापरून विविध प्रतिमा एनक्रिप्ट केल्या गेल्या. या प्रतिमा शास्त्रीय चॅनेलवर एका इमारतीतून दुसऱ्या इमारतीत प्रसारित केल्या गेल्या. टर्मिनल प्राप्त करताना ते रिअल-टाइममध्ये डिक्रिप्ट केले गेले.

हा पराक्रम कसा साधला गेला?

शास्त्रज्ञांनी BBM92 प्रोटोकॉल अंमलबजावणी, मजबूत आणि उच्च ब्राइटनेस एंटेन्ग्ल्ड फोटॉन सोर्स (EPS), ध्रुवीकरण भरपाई तंत्र, NavIC सक्षम सिंक्रोनाइझेशन इत्यादीसारख्या अनेक प्रमुख तंत्रज्ञान विकसित केल्यामुळे हे यश प्राप्त झाले. इंटिग्रेटेड क्वांटम सिक्युरिटीसह क्रिप्टोग्राफिक अॅप्लिकेशन सॉफ्टवेअर संच देखील विकसित करण्यात आला आणि मजकूर, व्हिडिओ आणि प्रतिमा एनक्रिप्शन किंवा डिक्रिप्शनसाठी प्रात्यक्षिक.

Quantum Key distribution (QKD) –

QKD हे क्वांटम कम्युनिकेशन तंत्रज्ञानामागील तंत्रज्ञान आहे. हे क्वांटम मेकॅनिक्सच्या तत्त्वांचा वापर करून बिनशर्त डेटा सुरक्षा सुनिश्चित करते. या क्रिप्टो-प्रणाली डेटा-एनक्रिप्शनसाठी वापरल्या जातात आणि त्या गणिताच्या अल्गोरिदमच्या जटिलतेवर अवलंबून असतात.