( Digital rape ) ‘डिजिटल बलात्कार’ म्हणजे काय, ज्यामध्ये 81 वर्षीय कलाकारावर आरोप करण्यात आला आहे ?

( Digital rape ) ‘डिजिटल बलात्कार’ हा गुन्हा भारतीय दंड संहितेत फौजदारी कायदा दुरुस्ती २०१३ द्वारे समाविष्ट करण्यात आला, ज्याला निर्भया कायदा ( Nirbhaya Act ) देखील म्हणतात. चला जाणून घेऊया ‘डिजिटल रेप’ चा अर्थ काय?

ही सुधारणा आयपीसीच्या कलमात करण्यात आली होती, (Criminal Law amendment 2013) फौजदारी कायदा दुरुस्ती 2013 अंतर्गत, निर्भया कायद्यात तरतूद करण्यात आली होती. दिल्लीला लागून असलेल्या नोएडा, यूपीमध्ये लैंगिक छळाची एक वेगळीच घटना समोर आल्यानंतर ‘डिजिटल रेप’ हा शब्द चर्चेत आला आहे. हा गुन्हा भारतीय दंड संहितेत फौजदारी कायदा दुरुस्ती २०१३ द्वारे समाविष्ट करण्यात आला, ज्याला निर्भया कायदा देखील म्हणतात.

डिजिटल बलात्काराचा ( Digital rape )अर्थ –

नोएडा पोलिसांनी सांगितले की, डिजिटल बलात्कार म्हणजे इंटरनेटच्या माध्यमातून मुलगी किंवा मुलाचे शोषण व्हावे असा होत नाही. हा शब्द अंक आणि बलात्कार या दोन शब्दांपासून बनला आहे. जिथे इंग्रजी अंकाचा अर्थ अंक असा होतो, इंग्रजी शब्दकोशानुसार बोट, अंगठा, पायाचे बोट, या शरीराचे अवयव देखील अंकाने संबोधले जातात. तज्ज्ञांच्या मते, डिजिटल बलात्काराच्या घटनांमध्ये महिलेच्या प्रायव्हेट पार्टमध्ये बोटांचा वापर केला जातो. म्हणजेच असा लैंगिक छळ जो डिजिटलद्वारे केला जातो, त्याला ‘डिजिटल बलात्कार’ म्हणतात. स्त्रीच्या लैंगिक छळासाठी हात किंवा पायाची बोटे वापरली गेली आहेत, असेही समजू शकते. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, लैंगिक छळासाठी हात किंवा पायाची बोटे वापरण्याची शारीरिक कृती. लैंगिक छळाचा हा पैलू 2013 च्या फौजदारी कायदा दुरुस्तीद्वारे बलात्काराच्या व्याख्येत समाविष्ट करण्यात आला, ज्याने गुन्ह्यामध्ये सुधारणा आणि विस्तार केला.

2013 नंतर बलात्काराचा अर्थ केवळ सहवासपुरता मर्यादित राहिलेला नाही. त्याऐवजी आता स्त्रीच्या तोंडात, मूत्रमार्गात, योनीमार्गात किंवा गुदद्वारात कोणत्याही प्रमाणात प्रवेश करणे देखील बलात्काराच्या श्रेणीत समाविष्ट आहे. निर्भया कायद्याच्या कलम-बी विशेषत: लिंग नसलेल्या शरीराच्या कोणत्याही वस्तू किंवा भागामध्ये, कोणत्याही मर्यादेपर्यंत, प्रवेश करणे देखील आता बलात्काराच्या व्याख्येत आहे.

IPC चे कलम 375 –

एखाद्या व्यक्तीवर “बलात्काराचा” आरोप केला जातो, जर तो –
(अ) एखाद्या महिलेच्या योनी, तोंड, मूत्रमार्ग किंवा गुदद्वारामध्ये तिच्या लिंगामध्ये कोणत्याही प्रमाणात प्रवेश करणे किंवा तिला त्याच्या किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीसोबत असे करण्यास सांगणे.

(b) स्त्रीच्या योनीमार्गात, मूत्रमार्गात किंवा गुद्द्वारात कोणतीही वस्तू किंवा शरीराचा कोणताही भाग नसून, पुरुषाचे जननेंद्रिय नसून, किंवा तिला स्वत: किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीसोबत असे करण्यास भाग पाडते.

(c) एखाद्या स्त्रीच्या शरीराच्या कोणत्याही भागामध्ये फेरफार करणे जेणेकरून अशा स्त्रीच्या योनीमार्ग, गुदद्वार, किंवा अशा स्त्रीच्या शरीराच्या कोणत्याही भागामध्ये प्रवेश करता येईल किंवा तिला इतर कोणत्याही व्यक्तीसोबत किंवा त्याच्यासोबत असे करण्यास भाग पाडेल.

(ड) एखाद्या महिलेच्या योनी, गुदद्वारावर, मूत्रमार्गावर तोंड ठेवतो किंवा तिला किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीस तसे करण्यास सांगतो,

खालील सात वर्णनांपैकी कोणत्याही अंतर्गत येणाऱ्या परिस्थितीत :

प्रथम – त्याच्या इच्छेविरुद्ध

दुसरा – त्याच्या संमतीशिवाय

तिसरा- तिच्या संमतीने, जेव्हा तिला किंवा ज्याच्यामध्ये तिला स्वारस्य आहे अशा कोणत्याही व्यक्तीला मृत्यू किंवा दुखापत होण्याची भीती घालून तिची संमती घेतली जाते.

चौथे- तिच्या संमतीने, जेव्हा पुरुषाला माहित असते की ती तिचा नवरा नाही आणि तिची संमती दिली गेली आहे कारण तिला विश्वास आहे की तो दुसरा पुरुष आहे ज्याच्याशी ती आहे किंवा स्वतःला कायदेशीररित्या विवाहित असल्याचे समजते.

पाचवा- त्याच्या संमतीने, जेव्हा, अशी संमती देताना, मानसिक अस्वस्थतेमुळे किंवा नशेमुळे किंवा वैयक्तिकरित्या किंवा इतर हानिकारक पदार्थाद्वारे, त्याला त्याचे स्वरूप आणि परिणाम समजू शकत नाहीत. ज्याला ती संमती देते.

सहावा- त्याच्या संमतीने किंवा त्याशिवाय, जेव्हा तो अठरा वर्षांपेक्षा कमी वयाचा असेल.

सातवा- जेव्हा तो संमती सांगू शकत नाही.

POCSO कायद्याच्या तरतुदी –

नोएडामधून समोर आलेल्या डिजिटल बलात्कार प्रकरणात आरोपींवर पीडितेच्या अंगात बोटे घालून तिच्या शरीरात ‘फेरफार’ केल्याचा आरोप आहे. खरं तर, POCSO (प्रोटेक्शन ऑफ चिल्ड्रन फ्रॉम सेक्शुअल ऑफेन्स) कायद्यांतर्गत ‘पेनिट्रेटिव्ह लैंगिक अत्याचार’ ची अशीच व्याख्या देण्यात आली आहे.

POCSO चे कलम 3 खालीलप्रमाणे ‘पेनिट्रेटिव्ह लैंगिक अत्याचार’ परिभाषित करते-

एखाद्या व्यक्तीवर भेदक लैंगिक अत्याचार केल्याचा आरोप केला जातो, जर-

(अ) तो मुलाच्या योनीमार्गात, तोंडात, मूत्रमार्गात किंवा गुद्द्वारात, कोणत्याही प्रमाणात, त्याचे शिश्न प्रवेश करतो किंवा मुलाला स्वत: किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीसोबत असे करण्यास सांगतो.

(ब) तो, कोणत्याही प्रमाणात, कोणतीही वस्तू किंवा शरीराचा कोणताही भाग, लिंग नसून, मुलाच्या योनीमार्गात, मूत्रमार्गात किंवा गुदद्वारात घालतो किंवा मुलाला त्याच्या किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीसोबत असे करण्यास सांगतो.

(c) तो योनी, मूत्रमार्ग, गुद्द्वार किंवा मुलाच्या शरीराच्या कोणत्याही भागामध्ये प्रवेश करण्यासाठी मुलाच्या शरीराच्या कोणत्याही भागामध्ये फेरफार करतो किंवा मुलाला त्याच्या किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीसोबत असे करण्यास सांगतो.

(d) तो मुलाच्या लिंग, योनी, गुदद्वार, मूत्रमार्गावर तोंड ठेवतो किंवा अशा व्यक्तीला किंवा इतर कोणत्याही व्यक्तीला मुलासोबत असे करण्यास प्रवृत्त करतो.

POCSO कायद्याच्या कलम 3 अन्वये, अशा प्रकरणात दोषी आढळलेल्या व्यक्तीला सात वर्षांपर्यंत वाढू शकणार्‍या कालावधीसाठी कारावासाची शिक्षा दिली जाईल आणि जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा होईल. पुढे, POCSO कायद्याच्या कलम 5 मध्ये ‘गंभीर लैंगिक अत्याचार’ साठी किमान 10 वर्षे ते जन्मठेपेपर्यंतच्या कठोर शिक्षेची तरतूद आहे ज्यामध्ये 12 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलावर किंवा मुलावर वारंवार हल्ला करणे किंवा अनेक कृत्यांचा समावेश आहे.

POCSO कायद्याच्या कलम 7 अंतर्गत, लहान मुलाच्या खाजगी भागांना स्पर्श करणे लैंगिक अत्याचाराचा गुन्हा मानला जातो, ज्यासाठी किमान 3 वर्षांची शिक्षा आहे.

काय होते नोएडा ( Noida ) प्रकरण ?

नोएडा, यूपी येथे उघडकीस आलेल्या डिजिटल बलात्काराच्या प्रकरणात, पीडितेचा लैंगिक छळ सुरू झाला जेव्हा ती केवळ 10 वर्षांची होती आणि रविवारी, 15 मे रोजी आरोपीला अटक होईपर्यंत सुरू राहिली. या प्रकरणातील आरोपी 81 वर्षीय कलाकार आहे. ज्यांच्या विरोधात नोएडा पोलिसांनी आयपीसी कलम ३७६ ( बलात्कारासाठी शिक्षा ), ३२३ ( स्वच्छेने दुखापत करणे ), ५०६ ( गुन्हेगारी धमकी ) आणि पॉक्सो कायद्याच्या कलम ५ आणि ६ अंतर्गत लैंगिक छळाचा गुन्हा दाखल केला आहे. या प्रकरणात, पीडित मुलगी आरोपीच्या लिव्ह-इन पार्टनरच्या कर्मचाऱ्याची मुलगी असल्याचे सांगण्यात येत आहे, तिला 2015 मध्ये चांगल्या शिक्षणासाठी पाठवले होते.